Πώς μπορεί ένας Χριστιανός να ξεπεράσει την κατάθλιψη; Ποιοι Άγιοι μπορούν να τον θεραπεύσουν;- Ποια Αγία έπασχε από κατάθλιψη;

Κατάθλιψη: Μια λέξη που στην εποχή μας ακούγεται όλο και πιο συχνά. H κατάθλιψη δεν είναι μια πάθηση ταξική, φυλετική ή ηλικιακή. Μπορεί να διαπεράσει όλο τον κοινωνικό ιστό, ανεξάρτητα από το οικονομικό στάτους, την καταγωγή, την οικογενειακή κατάσταση και το ιατρικό ιστορικό. Αυτή η συναισθηματική διαταραχή της θλίψης και μελαγχολίας μπορεί να ακούγεται 'ανώδυνη', αλλά στη συμπτωματολογική διάστασή της είναι μια σοβαρή και επώδυνη ψυχική ασθένεια. Για να γίνει διάγνωση της κατάθλιψης, είναι σημαντική η παραπομπή του ατόμου σε ψυχίατρο, γιατί ένα άτομο με κατάθλιψη μπορεί να έχει λ.χ. αυτοκτονικές τάσεις και να κινδυνεύει η ζωή του.

Ωστόσο και η Εκκλησία του Χριστού, ως ζωντανός θεανθρώπινος οργανισμός, έχει άπειρες μεταμορφωτικές δυνατότητες.  Ως συστηματικό θεραπευτήριο ψυχών και  σωμάτων, αλλά και χώρος αγάπης και ειρήνης του Χριστού, λαμβάνει μέριμνα ποιμαντική για να συμπαρασταθεί στον πολύπαθο σύγχρονο  άνθρωπο,  τον  περικυκλωμένο από ποικίλα νοσήματα ψυχοσωματικά,  αποβλέποντας στην πλήρη αποκατάσταση και θεραπεία του.

Η κατάθλιψη είναι μια πολύ διαδεδομένη κατάσταση, που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους, Χριστιανούς και μη Χριστιανούς. Αυτοί που υποφέρουν από κατάθλιψη μπορεί να έχουν έντονα αισθήματα λύπης, θυμού, απελπισίας, κούρασης και διάφορα άλλα συμπτώματα. Μπορεί να αρχίσουν να αισθάνονται άχρηστοι και ακόμα να έχουν τάσεις αυτοκτονίας, να χάνουν το ενδιαφέρον για πράγματα και ανθρώπους που κάποτε απολάμβαναν. Η κατάθλιψη συχνά προκαλείται από καταστάσεις της ζωής, όπως απώλεια της δουλειάς, θάνατος αγαπημένου προσώπου, ή διαζύγιο, ή ψυχολογικά προβλήματα όπως κακοποίηση ή χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Τι λέει η Αγία Γραφή για την κατάθλιψη;

Η Αγία Γραφή μας λέει να είμαστε γεμάτοι χαρά και δοξολογία (Φιλιππησίους 4:4, Ρωμαίους 15:11), έτσι ο Θεός προφανώς θέλει να ζούμε γεμάτοι χαρά. Αυτό δεν είναι εύκολο για κάποιον που υποφέρει από κατάθλιψη, αλλά μπορεί να θεραπευτεί με το δώρο του Θεού της προσευχής, μελέτη της Γραφής και εφαρμογή, ομάδες υποστήριξης, κατ` οίκον ομάδες, κοινωνία με πιστούς, εξομολόγηση, συγχώρεση, και συμβουλευτική. Πρέπει να κάνουμε συνειδητές προσπάθειες να μη κλειστούμε στον εαυτό μας, αλλά μάλλον να ανοιχτούμε προς τα έξω.

Ø  Τα αισθήματα κατάθλιψης μπορούν συχνά να λυθούν όταν το άτομο που υποφέρει πάρει την προσοχή του από τον εαυτό του και τη βάλει στον Χριστό και στους άλλους.

Ø  Η κατάθλιψη μπορεί μερικές φορές να είναι μια διαταραχή που χρειάζεται να αντιμετωπιστεί με φάρμακα και/ή συμβουλευτική. Φυσικά, ο Θεός είναι δυνατός να θεραπεύσει κάθε ασθένεια ή διαταραχή. Ωστόσο, σε μερικές περιπτώσεις, το να δεις ένα γιατρό για κατάθλιψη δεν διαφέρει από το να δεις ένα γιατρό για τραύμα.

Και τι να κάνουμε;

Υπάρχουν μερικά πράγματα που μπορούν να κάνουν αυτοί που υποφέρουν από κατάθλιψη για να ανακουφιστούν από την ανησυχία τους.

Ø  Να σιγουρευτούν ότι στέκονται στο Λόγο, ακόμα κι αν δεν το αισθάνονται. Τα αισθήματα μπορεί να μας παραπλανήσουν, αλλά ο Λόγος του Θεού στέκεται στερεός και ανάλλαχτος.

Ø  Πρέπει να διατηρήσουμε δυνατή την πίστη στο Θεό, και να κρατηθούμε από Αυτόν όταν περνούμε θλίψεις και δοκιμασίες.

Ø  Η Αγία Γραφή μας λέει ότι ο Θεός ποτέ δεν θα επιτρέψει να δοκιμαστούμε περισσότερο από όσο αντέχουμε (Α` Κορινθίους 10:13). Παρ` όλο που η κατάθλιψη δεν είναι αμαρτία, κάποιος είναι υπεύθυνος για το πώς αντιμετωπίζει τη θλίψη του, συμπεριλαμβανομένης και της αποδοχής της ειδικής βοήθειας που χρειάζεται. «Ας προσφέρουμε, λοιπόν, συνεχώς στο Θεό δια του Ιησού σαν θυσία τον ύμνο μας, δηλαδή τον καρπό των χειλιών μας, που ομολογούν το μεγαλείο Του» (Εβραίους 13:15).

Ποιοι άγιοι «σκύβουν» πάνω από τους καταθλιπτικούς;

Ο Γέροντας Παΐσιος «ενώ συνιστούσε στους ασθενείς να συμβουλεύονται Χριστιανούς ιατρούς –«διότι τους φωτίζει ο Θεός» - είχε εκφράσει επανειλημμένως την απαρέσκειά του προς τα «ψυχολογικά» βιβλία, αλλά και προς αυτήν την ίδια την «ψυχολογία» και την «ψυχιατρική», η οποία ασκείται από επιστήμονες και ιατρούς, που δεν πιστεύουν στην ύπαρξη της ανθρώπινης ψυχής, όπως την δέχεται η θεολογία της Ορθόδοξης Ανατολικής Εκκλησίας.

Όντας ο ίδιος βαθύς γνώστης, Χάριτι Θεού, στενοχωριόταν και υπέφερε πολύ, όταν έβλεπε τις βαριές αστοχίες και τα λάθη στην αντιμετώπιση των ασθενών αυτών, τα οποία είχαν σοβαρότατες συνέπειες για τον ασθενή και το περιβάλλον του.

Δεδομένου δε ότι οι ακαδημαϊκοί δάσκαλοι της ψυχιατρικής θεωρούν ότι τα «ψυχικά φαινόμενα» έχουν μόνον βιολογικό υπόβαθρο –θεώρηση, η οποία συνιστά άρνηση της ύπαρξης άυλης, νοερής και λογικής ψυχής στον άνθρωπο– ήταν πολύ επιφυλακτικός η αρνητικός για πολλές «θεραπείες» που εφάρμοζαν οι ψυχίατροι.

Ο Γέροντας Παΐσιος, συμφωνώντας με τον Γέροντα Πορφύριο θεωρούσε ότι τα αίτια των περισσοτέρων ψυχικών ασθενειών είναι πνευματικά και ότι τα «ψυχοφάρμακα» δεν θεραπεύουν, αλλά έχουν μόνον κατασταλτικό χαρακτήρα και ότι είναι δυνατόν να χρησιμοποιούνται με φειδώ σε περιπτώσεις πασχόντων «ψυχασθενών», έως ότου καταστεί εφικτή η επικοινωνία με αυτούς».

Κατόπιν η συμβολή του μυστηρίου της Γενικής Εξομολόγησης είναι καθοριστική για την οριστική και ολοκληρωτική ψυχική-πνευματική θεραπεία με τη Θεία Χάρη. «Πάνε να ηρεμήσουν οι άνθρωποι» παρατηρεί ο Γέρων Παΐσιος «είτε με ηρεμιστικά είτε με θεωρίες γιόγκα, και την πραγματική ηρεμία, που έρχεται, όταν ταπεινωθεί ο άνθρωπος, δεν την επιδιώκουν, για να έρθει η θεία παρηγοριά μέσα τους».

Αγία Κυριακή: Η Αγία που διώχνει την κατάθλιψη

Στις 7 Ιουλίου η Εκκλησία εορτάζει και τιμά την ιερή μνήμη της Αγίας μεγαλομάρτυρας Κυριακής. Η Αγία Κυριακή είναι από τα ιερά θύματα των τελευταίων αρχαίων διωγμών της Εκκλησίας. Μαρτύρησε στα χρόνια του Διοκλητιανού, που βασίλεψε από το 284 ως το 305. Θεωρείται προστάτιδα των καταθλιπτικών και όχι χωρίς έμπρακτες αποδείξεις.

Η Αγία Κυριακή ήταν θυγατέρα ευσεβών γονέων. Ο πατέρας της Δωρόθεος κι η μητέρα της Ευσεβία δεν είχαν παιδιά. Προσεύχονταν και παρακαλούσαν το Θεό να τους δώσει ένα παιδί και να του το αφιερώσουν. Ο Θεός άκουσε την προσευχή των ευσεβών γονέων, και μια Κυριακή γεννήθηκε ένα ωραίο κοριτσάκι. Ο Δωρόθεος και η Ευσεβία, πιστοί στην υπόσχεσή τους, το ονόμασαν Κυριακή και το ανάθρεψαν με κάθε φροντίδα και επιμέλεια, ως αφιερωμένο στο Θεό.  Στο διωγμό που κήρυξε ο Διοκλητιανός εναντίον των Χριστιανών, η Κυριακή ήταν 20 ετών. Τότε και οι γονείς και η κόρη τους κατηγορήθηκαν και συνελήφθησαν ως Χριστιανοί. Και το πιο σκληρό ήταν ότι χωρίστηκε το κορίτσι από τους γονείς του· το Δωρόθεο και την Ευσεβία τους πήγαν προς την Αρμενία και την Κυριακή την οδήγησαν στη Νικομήδεια. Εκεί ο ηγεμόνας, ανακρίνοντας τη μικρή κοπέλα και βλέποντας τη σταθερή της πίστη, διέταξε να Τη μαστιγώσουν σκληρά. Η Κυριακή σε κάθε ερώτηση απαντούσε- «Είμαι χριστιανή». Και σε κάθε απειλή του ηγεμόνα έλεγε· «Μην πλανιέσαι και μη σε ξεγελάει ο λογισμός σου· με βοηθάει ο Θεός και δεν θα με νικήσεις».

Ύστερα από εξαντλητική ανάκριση, οδήγησαν την Αγία Κυριακή στο ναό, για να θυσιάσει στα είδωλα. Εκείνη, μπαίνοντας στο ναό, παρακαλούσε μέσα Της τον Χριστό να τη βοηθήσει. Ένας δυνατός τότε σεισμός κατατρόμαξε τους δημίους και τα αγάλματα του ναού έπεσαν και έγιναν κομμάτια. Άναψαν ύστερα φωτιά για να την κάψουν ζωντανή, μα όπως τη βάτο του Μωυσή, την κύκλωσαν οι φλόγες, μα δεν την έκαψαν. Την έριξαν ύστερα στα θηρία, μα και εκείνα δεν την πείραξαν, παρόμοια όπως το Δανιήλ, όταν τον έριξαν στο λάκκο των λεόντων. Θα περίμενε κανένας ο ηγεμόνας να ανοίξει τα μάτια του και να δει το θαύμα του Θεού, μα έξαλλος και τυφλωμένος από οργή έδωσε διαταγή να αποκεφαλίσουν το αθώο κορίτσι.

Η Αγία Κυριακή, πριν ο δήμιος εκτελέσει τη διαταγή, ζήτησε να την αφήσουν να προσευχηθεί. Γονάτισε τότε και άρχισε να προσεύχεται. Προσευχήθηκε για ώρα πολλή και ύστερα έγειρε στη γη. Όταν ο δήμιος πλησίασε για να εκτελέσει τη διαταγή, είδε πως η Αγία Κυριακή ήταν νεκρή. Η ψυχή Της πέταξε σαν μικρό πουλί και φωτεινός άγγελος την πήρε, για να τη φέρει στο Νυμφίο Χριστό.

Άγιος Πορφύριος: Έτσι φεύγει η κατάθλιψη, η απελπισία και η ανασφάλεια

«Όλα τα κακά αισθήματα, η ανασφάλεια, η απελπισία, η απογοήτευση, που πάνε να κυριεύσουν την ψυχή, φεύγουν με την ταπείνωση. Αυτός που δεν έχει ταπείνωση, ο εγωιστής, δεν θέλει να του κόψεις το θέλημα, να τον θίξεις, να του κάνεις υποδείξεις. Στενοχωρείται, νευριάζει, επαναστατεί, αντιδρά, τον κυριεύει η κατάθλιψη». Αυτά είναι τα λόγια του Αγίου Πορφυρίου του Καυσοκαλυβίτη ο οποίος δίνει τη λύση: «Η κατάσταση αυτή θεραπεύεται με τη χάρη. Πρέπει η ψυχή να στραφεί στην αγάπη του Θεού. Η θεραπεία θα γίνει με το ν’ αγαπήσει τον Θεό με λαχτάρα».

Άγιος Νικηφόρος ο λεπρός (1890-1964). 

Ο πατήρ Νικηφόρος (κατά κόσμο Νικόλαος Τζανακάκης) γεννήθηκε σ’ ένα ορεινό χωριό των Χανίων, στο Σηρικάρι. Οι γονείς Του ήταν απλοί και ευλαβείς χωρικοί, οι οποίοι ενώ ακόμη ήταν μικρό παιδί πέθαναν και τον άφησαν ορφανό. Έτσι, σε ηλικία 13 ετών, έφυγε από το σπίτι Του. Ο παππούς Του που είχε αναλάβει να Τον μεγαλώσει Τον πήγε στα Χανιά να εργαστεί εκεί σ’ ένα κουρείο για να μάθει τη δουλειά. Τότε εμφάνισε και τα πρώτα σημεία της νόσου του Χάνσεν δηλ. τη λέπρα. Εκείνη την εποχή, τους λεπρούς τους απομόνωναν στο νησί Σπιναλόγκα, διότι η λέπρα ως μεταδοτική αρρώστια αντιμετωπίζονταν με φόβο και αποτροπιασμό. Ο Νικόλαος όταν έγινε 16 ετών και όταν τα σημάδια της νόσου άρχισαν να γίνονται πιο εμφανή, για να αποφύγει τον εγκλεισμό του στην Σπιναλόγκα έφυγε με καράβι για την Αίγυπτο. Εκεί έμενε εργαζόμενος στην Αλεξάνδρεια, πάλι σ’ ένα κουρείο, όμως τα σημάδια της νόσου γίνονταν όλο και πιο εμφανή, ιδίως στα χέρια και στο πρόσωπο. Γι’ αυτό με τη μεσολάβηση ενός κληρικού κατέφυγε στη Χίο, όπου υπήρχε τότε ένα λεπροκομείο, στο όποιο ήταν ιερεύς ο πατήρ Άνθιμος Βαγιανός, ο μετέπειτα Άγιος Άνθιμος.

  Ο Νικόλαος έφτασε στη Χίο το 1914 σε ηλικία 24 ετών. Στο λεπροκομείο της Χίου, που ήταν ένα συγκρότημα με πολλά ομοιόμορφα σπιτάκια, υπήρχε το εκκλησάκι του Άγιου Λαζάρου, όπου φυλάσσονταν η θαυματουργός εικόνα της Παναγίας της Υπακοής. Σ’ αυτόν τον χώρο άνοιξε το στάδιο των αρετών για τον Νικόλαο. Μέσα σε 2 χρόνια ο Άγιος Άνθιμος τον έκρινε έτοιμο για το αγγελικό σχήμα και τον έκειρε μοναχό με το όνομα Νικηφόρος. Η νόσος προχωρούσε και εξελισσόταν και ελλείψει καταλλήλων φαρμάκων, επέφερε πολλές και μεγάλες αλλοιώσεις (το φάρμακο βρέθηκε αργότερα το 1947).

Ο π. Νικηφόρος ζούσε με αδιάκριτη, γνήσια υπακοή, με νηστεία αυστηρή, εργαζόμενος στους κήπους. Μάλιστα κατέγραψε σε ένα κατάλογο και τα θαύματα του Άγιου Ανθίμου, τα όποια είχε δει «ιδίοις όμμασιν» (πολλά αφορούσαν θεραπείες δαιμονιζόμενων).

Το 1957 έκλεισε το Λωβοκομείο της Χίου και τους εναπομείναντες ασθενείς μαζί με τον πατέρα Νικηφόρο τους έστειλαν στον Αντιλεπρικό Σταθμό Αγίας Βαρβάρας Αθηνών, στο Αιγάλεω. Την εποχή εκείνη ο πατήρ Νικηφόρος ήταν περίπου 67 ετών. Τα μέλη του και τα μάτια του είχαν τελείως αλλοιωθεί και παραμορφωθεί από την νόσο.

Σε ηλικία 74 ετών, στις 4 Ιανουαρίου του 1964, κοιμήθηκε ο πατήρ Νικηφόρος. Μετά την εκταφή, τα άγια Του λείψανα ευωδίαζαν. Ο πατήρ Ευμένιος, και άλλοι πιστοί ανέφεραν πολλές περιπτώσεις, όπου έγιναν θαύματα με την επίκληση των πρεσβειών προς τον Θεό, του πατρός Νικηφόρου. Λαμπρό παράδειγμα και πρότυπο για όλους μας ο βίος του Οσίου Νικηφόρου, ήταν ευάρεστος στο Θεό διότι υπέμεινε πολλά. Για το λόγο αυτό και έχουμε πολλές μαρτυρίες: Ότι ο Άγιός μας είχε δεχθεί από το Πανάγιο Πνεύμα το χάρισμα της διορατικότητας καθώς και πλήθος άλλων χαρισμάτων. Χρειάζεται επίσης να σημειώσομε ότι πλείστα είναι τα θαύματα που είναι καταγραμμένα καθώς μέχρι και σήμερα ο Άγιος δίδει απλόχερα βοήθεια σε όποιον έχει ανάγκη. Κυρίως σε όσους πάσχουν από κατάθλιψη.

Η Αγία Ολυμπιάδα που η μνήμη της τιμάται στις 25 Ιουλίου, έπασχε από κατάθλιψη

Θα απορήσει κανείς, καταθλιπτική και Αγία γίνεται; Και όμως! Το ότι έπασχε από κατάθλιψη το φανερώνουν οι Επιστολές του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου που της έστελνε για να Τη στηρίζει όταν εκείνος είχε εξοριστεί. Το αναφέρει στα γραπτά του και ο μακαριστός Γέροντας Επιφάνειος Θεοδωρόπουλος, στα οποία εξηγούσε τη χρησιμότητα της Ψυχιατρικής, ως Ιατρικής Επιστήμης και τις διαφορές της από την ψυχοθεραπεία/ψυχολογία. Η κατάθλιψη έχει απτά αποτελέσματα στη βιοχημεία του εγκεφάλου, όπως μπορούμε να δούμε και από σχετική εικόνα, που δείχνει εγκέφαλο καταθλιπτικού και υγιούς:

Πέρα από την ενδεχόμενη ευαισθησία που είχε στην νευροχημεία του εγκεφάλου Της, (νευροδιαβιβαστές που ρυθμίζουν την διάθεση σεροτονίνη, νοραδρεναλίνη κ.α.), πιθανόν να ήταν τρία τα σημαντικά γεγονότα που οδήγησαν στην κατάθλιψη:

α) Εξόρισαν τον Αγ. Ιωάννη Χρυσόστομο, Πνευματικό της Πατέρα

β) Έμεινε χήρα δυο χρόνια μετά τον γάμο της

γ) Έμεινε ορφανή, πολύ μικρή

Τι σημαίνουν τα παραπάνω; Πώς μπορούμε να τα ερμηνεύσουμε εμείς;

Δεν στεναχωριόταν ο Άγιος Ιωάννης που τον έστειλαν εξορία, αλλά η Αγία Ολυμπιάδα. Ο Χρυσόστομος της έλεγε ξανά και ξανά «Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν» και «Τον εαυτόν μη αδικούντα ουδείς παραβλάψαι δύναται» ενώ η Αγία Ολυμπιάδα έκανε συνέχεια καταθλιπτικές σκέψεις.

Η Κατάθλιψη της Αγίας δεν οφείλεται (μόνο) σε αμαρτίες (το «από των πολλών μου αμαρτιών ασθενεί το σώμα, ασθενεί μου και η ψυχή» ισχύει για όλους, όλοι έχουμε αρκετές αμαρτίες είτε καταθλιπτικοί είτε όχι, ακόμα και οι Άγιοι) αλλά και σε παθολογικά αίτια (εγκεφαλική νευροχημεία) τα οποία σε συνδυασμό με γεγονότα ζωής, τα οποία είναι φυσικό να προκαλούν θλίψη. Η κατάθλιψη δεν φαίνεται να  αποτελεί εμπόδιο στην Αγιότητα. Μπορεί ίσως να δυσκολέψει την πορεία, είναι ένας ακόμα Σταυρός που καλείται ο Άγιος να ξεπεράσει. Από τα παραπάνω γίνεται κατανοητό πως Αγιότητα και Κατάθλιψη μπορούν να συνυπάρχουν.

Η Αγία Ολυμπιάδα είναι παράδειγμά μας γιατί δεν άφησε το πρόβλημα Της να σταματήσει την πορεία προς την Αγιότητα. Όσοι σήμερα πάσχουν από κατάθλιψη μπορούν να ζητούν από εκείνη να πρεσβεύει στον Κύριο για τη θεραπεία τους. Γιατί όταν έρθει ο Χριστός, ΟΛΑ μπορούν να διορθωθούν.

«Κόντευα να τρελαθώ και ο Άγιος Εφραίμ με έσωσε από κλινική κατάθλιψη»

Αυτή η φράση ανήκει σε έναν από τους πολλούς Χριστιανούς που ο Άγιος Εφραίμ έχει θεραπεύσει ολοκληρωτικά από την κατάθλιψη.