Εξομολόγηση και Μετάνοια ή Ψυχανάλυση και Ανάληψη Ευθύνης;
Πρόκειται σαφέστατα για ψευδοδίλλημα και για πρόφαση εν αμαρτίαις. Ποτέ κανείς δεν είπε ούτε από τη μια πλευρά, της Χριστιανικής Θρησκείας, ότι η μετάνοια και η εξομολόγηση των αμαρτιών αναιρούν την ενδοσκόπηση, την ψυχανάλυση και ψυχοθεραπεία πόσο μάλλον την ανάληψη ευθύνης σε περίπτωση αδικήματος ή εγκλήματος, ούτε βεβαίως το αντίστροφο. Βεβαίως αρκετοί ψυχαναλυτές δεν αποδέχονται καθόλου τη Θρησκεία και τη θεωρούν «βάρος» και εμπόδιο στην απελευθέρωση του ανθρώπου. Πράγμα λάθος εξ ορισμού.
Πάντως εξομολόγηση και ψυχανάλυση ή εξομολόγηση και λογοδοσία συνιστούν δύο εντελώς διαφορετικές έννοιες και συμπεριφορές που χρησιμοποιούνται για διαφορετικούς σκοπούς. Ένα τρανταχτό παράδειγμα είναι η διάπραξη ενός εγκλήματος: Μιας κλοπής ή ενός φόνου. Η μετάνοια από μόνη της μετά από προσευχή και εξομολόγηση σε έναν πνευματικό, δεν αρκεί καθώς ζούμε σε μια οργανωμένη Κοινωνία με νόμους και αρχές και οφείλουμε να αναλαμβάνουμε την ευθύνη για τις πράξεις μας.
Πράγματι η εξομολόγηση είναι η πράξη της παραδοχής σε κάτι που κάποιος έχει κάνει λάθος ή αισθάνεται ένοχος για αυτό. Η παραδοχή του λάθους μας στον πνευματικό μας που μεσολαβεί στον Θεό για τη λύτρωση, τη συγχώρεση και την άφεση αμαρτιών μπορεί να μας βοηθήσει να αισθανθούμε βαθιά ανακούφιση ή κάθαρση παραδεχόμενοι τις αδικίες μας και ζητώντας συγγνώμη.
Από την άλλη, η ψυχανάλυση είναι μια μορφή θεραπείας που επιδιώκει να διερευνήσει τις ασυνείδητες σκέψεις και τα συναισθήματα κάποιου για να αποκτήσει εικόνα για τη συμπεριφορά και τα συναισθήματά του. Είναι μια μορφή θεραπείας ομιλίας και καλό είναι να επιλέγουμε με προσοχή τον επιστήμονα εκείνον στον οποίο θα εμπιστευθούμε την ψυχή μας. Η ψυχανάλυση μπορεί να βοηθήσει τα άτομα να κατανοήσουν τις ασυνείδητες συγκρούσεις τους, τα τραύματα του παρελθόντος και τα ανεπίλυτα συναισθήματα που μπορεί να συμβάλλουν στα τρέχοντα προβλήματά τους.
Τόσο η εξομολόγηση όσο και η ψυχανάλυση μπορούν να είναι χρήσιμες με τους δικούς τους τρόπους, ανάλογα με τις ανάγκες και τις πεποιθήσεις ενός ατόμου. Η εξομολόγηση μπορεί να βοηθήσει τα άτομα να βρουν πνευματική ή συναισθηματική θεραπεία, ενώ η ψυχανάλυση μπορεί να συμβάλλει να διεισδύσουν στον βαθύτερο εαυτό τους και να εξηγήσουν τις συμπεριφορές τους.
Ο Ιησούς Χριστός και η Καινή Διαθήκη δεν είναι εξ ορισμού ούτε σύμμαχοι, ούτε εχθροί των ψυχολόγων. Η ψυχολογία είναι ένας επιστημονικός κλάδος που επιδιώκει να κατανοήσει την ανθρώπινη συμπεριφορά και τις διανοητικές διαδικασίες, ενώ ο Ιησούς Χριστός και η Καινή Διαθήκη συνδέονται με θρησκευτικές πεποιθήσεις και διδασκαλίες που βασίζονται στην Αγάπη. Από εκεί ξενικά κάθε μετάνοια και κάθε ειλικρινής μεταστροφή του νου.
Μερικοί ψυχολόγοι μπορεί να δουν τις θρησκευτικές πεποιθήσεις και πρακτικές ως μια σημαντική πτυχή της ανθρώπινης συμπεριφοράς και μπορεί να τις ενσωματώσουν στη θεραπευτική τους προσέγγιση. Ορισμένα άτομα μπορεί να βλέπουν τις διδασκαλίες του Ιησού Χριστού και της Καινής Διαθήκης ως πηγή καθοδήγησης και παρηγοριάς, ενώ άλλα μπορεί να έχουν διαφορετικές θρησκευτικές πεποιθήσεις ή καθόλου.
Η εξομολόγηση των αμαρτιών σας σε έναν ιερέα και η λήψη άφεσης αμαρτιών είναι μια θρησκευτική πρακτική που βασίζεται στην πεποίθηση ότι η αναζήτηση συγχώρεσης από τον Θεό μπορεί να φέρει πνευματική θεραπεία και συμφιλίωση. Δεν αντικαθιστά τη λογοδοσία για τυχόν εγκλήματα ή αδικήματα που διαπράχθηκαν κατά της Κοινωνίας ή των ανθρώπων.
Σύμφωνα με τον Πατέρα Παϊσιο (βιβλίο: "Γέροντος Παϊσίου Λόγοι", Τόμος Γ΄) «για να νιώσει κανείς ανάπαυση, πρέπει να πετάξει τα μπάζα από μέσα του. Αυτό θα γίνει με την εξομολόγηση. Ανοίγοντας ο άνθρωπος την καρδιά του στον πνευματικό και λέγοντας τα σφάλματά του, ταπεινώνεται, και έτσι ανοίγει την πύλη του Ουρανού, έρχεται πλούσια η Χάρις του Θεού και ελευθερώνεται.».
Εάν έχετε διαπράξει αξιόποινη πράξη, είναι σημαντικό να αναλάβετε την ευθύνη των πράξεών σας και να συνεργαστείτε με το νομικό σύστημα. Η εξομολόγηση σε έναν ιερέα δεν σας απαλλάσσει από τις συνέπειες των πράξεών σας και είναι σημαντικό να αντιμετωπίσετε αυτές τις συνέπειες με δίκαιο τρόπο.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι ορισμένα εγκλήματα μπορεί να έχουν τόσο νομικές όσο και ηθικές διαστάσεις. Η εξομολόγηση σε έναν ιερέα μπορεί να προσφέρει μια αίσθηση πνευματικής ανακούφισης και να σας βοηθήσει να προχωρήσετε στην προσωπική σας ζωή, αλλά δεν αντιμετωπίζει απαραίτητα το κακό που προκλήθηκε σε άλλους.
Εν ολίγοις, ενώ η εξομολόγηση σε έναν ιερέα μπορεί να είναι μια σημαντική πτυχή της αναζήτησης συγχώρεσης και πνευματικής θεραπείας, δεν αποτελεί υποκατάστατο της ανάληψης ευθύνης για τυχόν εγκλήματα που διαπράχθηκαν και της συνεργασίας με το νομικό σύστημα.
Ωστόσο, από νομική άποψη, η διάπραξη εγκλήματος αποτελεί παραβίαση των νόμων και των κανονισμών που ορίζει η Κοινωνία. Το νομικό σύστημα είναι υπεύθυνο για την επιβολή αυτών των νόμων και τη διασφάλιση της απονομής δικαιοσύνης τόσο για τα θύματα όσο και για τους δράστες εγκλημάτων.
Ενώ η αναζήτηση συγχώρεσης από τον Θεό και η επανόρθωση μέσω θρησκευτικών πρακτικών μπορεί να είναι ένα σημαντικό μέρος της προσωπικής και πνευματικής θεραπείας, δεν απαλλάσσει ένα άτομο από το να λογοδοτεί για τις πράξεις του εντός του νομικού συστήματος. Δεν είναι σωστό να λέμε «εμένα θα με κρίνει μόνο ο Θεός» γιατί ο Θεός έχει τους δικούς του κριτές κάτω στη Γη και Τον εκπροσωπούν βάσει ενός ηθικού και αξιακού συστήματος που έχει αναγωγή στον Λόγο Του και το Κήρυγμα του Ιησού Χριστού.
