Ποιος είναι ο αγαπημένος Άγιος του καλοκαιριού;

Άγιος Παντελεήμων

Χωρίς να θέλουμε να αδικήσουμε κάποιον άλλο Άγιο ή Αγία που η μνήμη τους γιορτάζεται τώρα το καλοκαίρι, ο Άγιος Παντελεήμων αναμφίβολα κατέχει μια περίοπτη θέση στο εορτολόγιο της πιο όμορφης εποχής του χρόνου. Και μόνο στο άκουσμα του ονόματός Του, ο Ορθόδοξος Χριστιανός αισθάνεται ρίγη ελπίδας, χαράς και συγκίνησης στην καρδιά (ελεεί τους πάντες). Δεν είναι τυχαίο που οι γιορτές και τα πανηγύρια του καλοκαιριού ταυτίζονται με τις πιο όμορφες και γλυκιές αναμνήσεις των παιδικών μας χρόνων, ούτε ότι η πιο μεγάλη εκκλησία στην Ελλάδα φέρει το όνομά Του (Άγιος Παντελεήμων Αχαρνών). 

Αλλά και πολλές άλλες εκκλησίες και ξωκλήσια ταπεινά είναι αφιερωμένα στη μνήμη Του και στολίζουν τις πλαγιές των βουνών, τα λιόφυτα, ή είναι χτισμένα μέσα σε ρεματιές, κοντά σε πηγές με τρεχούμενο νερό. Είναι το όνομα του αγαπημένου μας Αγίου, του Αγίου ενδόξου Μεγαλομάρτυρα και ιαματικού Παντελεήμωνος.

Ο Άγιος Παντελεήμων καταγόταν από τη Νικομήδεια της Μικράς Ασίας. Έζησε και μαρτύρησε στα χρόνια του Μαξιμιανού (286 – 305 μ.Χ.). Το πρότερό Του όνομα ήταν Παντολέων και προερχόταν από εύπορη οικογένεια της πόλης. Ο πατέρας του ήταν εθνικός (ειδωλολάτρης), ενώ η μητέρα του Ευβούλη, είχε ασπαστεί το Χριστιανισμό (η ίδια τιμάται ως Αγία) και άρχισε να Του μιλά για τον Χριστιανισμό ήδη σε πολύ μικρή ηλικία. Όμως δεν πρόλαβε να ζήσει πολύ με τον Παντολέωντα, αφού έφυγε από την ζωή όσο ο γιός Της ήταν σε πολύ νεαρή ηλικία.

Ο Παντελεήμων εκπαιδεύτηκε στην Ιατρική και κατηχήθηκε στη χριστιανική πίστη από τον πρεσβύτερο Ερμόλαο, ιερέα της Εκκλησίας της Νικομήδειας. Ο ίδιος διακρίθηκε και για τη ρητορεία Του. Οι σχέσεις μάλιστα της οικογένειάς Του με το παλάτι ήταν πολύ καλές και σύντομα θα τον έφερναν ως γιατρό στην αυλή του Αυτοκράτορα Διοκλητιανού. Ο Παντελεήμων όμως τελικά ασπάστηκε το Χριστιανισμό. 

Το πρώτο θαύμα

Η μεταστροφή αυτή συνέβη μετά από γνωριμία με τον Άγιο Ερμόλαο, την εποχή ενός διωγμού κατά των Χριστιανών και από το εξής θαυμαστό γεγονός: Προχωρούσε ο Άγιος προβληματισμένος μετά τη συνάντησή του με τον Άγιο Ερμόλαο και αντίκρισε ένα παιδί να κείτεται νεκρό και δίπλα του μια οχιά κουλουριασμένη. Τότε σκέφτηκε, αν όντως υπάρχει Θεός, ας κάνει κάτι. Αμέσως το παιδί αναστήθηκε και η οχιά έσκασε σαν μπαλόνι. Ο Άγιος Ερμόλαος ήξερε για τον Παντολέοντα αφού ήταν πνευματικός της μητέρας Του, όσο εκείνη ζούσε. Λίγο αργότερα θα βαπτιστεί Χριστιανός μυστικά και θα προσπαθήσει να πείσει τον πατέρα Του να γίνει κι αυτός, όπως και συνέβη με ένα θαύμα που ο ίδιος έκανε.

Ανάργυρος γιατρός

Ο πατέρας Του μετά από λίγο διάστημα πέθανε με αποτέλεσμα να κληρονομήσει μεγάλη περιουσία την οποία εκποιεί για να βοηθήσει τους φτωχούς και να προσφέρει τις ιατρικές υπηρεσίες Του χωρίς χρέωση σε όποιο δεν είχε την οικονομική δυνατότητα να αντεπεξέλθει. Πράγματι, ένα χάρισμα, που ο Θεός έχει προικίσει τους Αγίους Του είναι η αφιλοκέρδεια. Η Εκκλησία τους ονομάζει Αναργύρους, γιατί χορηγούσαν την ιατρική τους βοήθεια αφιλοκερδώς, δεν έπαιρναν ποτέ χρήματα. Το πνευματικό τους κεφάλαιο ήταν η αγάπη προς τον πάσχοντα συνάνθρωπο και εφάρμοζαν τον λόγο του Θεού σε όλες του τις διαστάσεις.

Όταν ο Κύριος απέστειλε τους μαθητές Του να κηρύξουν το ευαγγέλιο «πάσῃ τῆ κτίσει» τους είπε· «ἀσθενοῦντας θεραπεύετε, λεπρούς καθαρίζετε, νεκρούς ἐγείρετε, δαιμόνια ἐκβάλλετε· δωρεάν ἐλάβετε δωρεάν δότε. Μὴ κτήσησθε χρυσόν μηδέ ἄργυρον μηδέ χαλκόν εἰς τὰς ζώνας ὑμῶν, μὴ πήραν (σακκίδιο) εἰς ὁδόν μηδέ δύο χιτώνας μηδέ ὑποδήματα μηδέ ράβδον (Ματθ. 10.8-9). Αυτή την αγάπη διά της αφιλαργυρίας εβίωσαν οι Άγιοι, που εξάσκησαν στη ζωή τους το λειτούργημα του ιατρού και τέλος, οι περισσότεροι από αυτούς, μεταξύ των οποίων και ο Άγιος Μεγαλομάρτυς Παντελεήμων.

Η πρακτική Του αυτή όμως ώθησε πολλούς ιατρούς να τον καταγγείλουν και να υποδείξουν στα ανάκτορα πως είναι Χριστιανός. Έτσι συνελήφθη και οδηγήθηκε στον Αυτοκράτορα. Εκεί κλήθηκε να θυσιάσει στα είδωλα για να αφεθεί ελεύθερος. Ο ίδιος όμως αρνήθηκε, λέγοντας πως δε θα θυσιάσει σε ψεύτικους θεούς. Τότε μπροστά Του έστειλαν ένα παράλυτο, ώστε να τον θεραπεύσει, είτε αυτός, είτε οι ιερείς των ανακτόρων για να φανεί ποιος είναι ο αληθινός Θεός. Ο Άγιος Παντελεήμων θεράπευσε τον παράλυτο, κάτι που προξένησε μεγάλη κατάπληξη. Παρόλα αυτά ο Αυτοκράτορας θέλησε και πάλι να τον μεταπείσει.

Τα βασανιστικά μαρτύρια

Ο Παντελεήμων αρνήθηκε και οδηγήθηκε στο μαρτύριο. Άλλοτε έκαιγαν το σώμα Του με πυρσούς, άλλοτε τον μαστίγωναν και άλλοτε του έριχναν καυτό λάδι. Σε πολλές από τις περιπτώσεις όμως τα μαρτύρια δεν Του προξενούσαν πόνο. Έτσι, για να τον θανατώσουν τον έριξαν στα θηρία, αυτά όμως δεν τον έβλαψαν. Τελικά αποφασίστηκε να τον αποκεφαλίσουν. Μόλις ο δήμιος άπλωσε το σπαθί του για να κόψει το κεφάλι του Αγίου, το σπαθί λύγισε και το σίδερο έλιωσε σαν κερί. Λέγεται ότι από την πληγή Του έτρεξε γάλα και το δέντρο της ελιάς που τον είχαν δέσει, καρποφόρησε ξαφνικά. Το θαύμα έγινε για να δείξει ο Θεός το πόσο μεγάλος Άγιος είναι ο Παντελεήμονας, αφού πριν μαρτυρήσει, φωνή από τον ουρανό Του έδωσε αυτό το νέο όνομα. Η μνήμη Του εορτάζεται στις 27 Ιουλίου.