Γιατί γιορτάζουν μαζί η Σοφία, η Αγάπη, η Πίστη και η Ελπίδα;
Η 17η Σεπτεμβρίου δεν είναι μια κοινή γιορτή. Είναι μια ιδιαίτερη γιορτή και μάλιστα από τις πλέον σημαντικές μετά το τέλος του καλοκαιριού. Πολλοί πιστεύουν ότι η Σοφία, η Αγάπη, η Πίστη και η Ελπίδα δεν αντιστοιχούν σε πραγματικά πρόσωπα αλλά στις ξεχωριστές ποιότητες του Θεού, δηλαδή στη Σοφία Του, την Αγάπη Του και την Ελπίδα και την Πίστη που εμπνέει σε όσους πιστεύουν και έχουν εναποθέσει την ελπίδα τους σε Αυτόν.
Χωρίς να απέχει αυτή η οπτική από την ουσιαστική αλήθεια, η πραγματικότητα είναι αρκετά διαφορετική καθώς η Αγία Σοφία και οι τρεις θυγατέρες της Πίστη, Ελπίδα και Αγάπη ήταν πραγματικά και ιστορικά πρόσωπα και μαρτύρησαν στα χρόνια του Ρωμαίου αυτοκράτορα Αδριανού (117 – 138 μ.Χ.). Βεβαίως οι τρεις κόρες της Αγίας Σοφίας, πήραν τα ονόματα τους από το εκπληκτικό και μοναδικής πνευματικής αξίας χωρίο της επιστολής του Αποστόλου Παύλου στο Α’ Κορινθίους: «Nυνὶ δὲ μένει πίστις, ἐλπίς, ἀγάπη, τὰ τρία ταῦτα· μείζων δὲ τούτων ἡ ἀγάπη.» ( Α' Κορινθίους. 13:13): Ώστε αυτά τα τρία μένουν: Η Πίστη, η Ελπίδα και η Αγάπη. Μεγαλύτερο από όλα αυτά είναι η Αγάπη.
Η Αγία Σοφία, ήταν μια τίμια και θεοσεβής γυναίκα από εύπορη οικογένεια. Μια πραγματική Χριστιανή που χήρεψε πολύ νωρίς, ζώντας με σοφία, πίστη, ελπίδα και αγάπη στο Χριστό και με τον ίδιο ακριβώς τρόπο ανέτρεφε και τις τρεις κόρες της. Δεν έπαυε να τις μαθαίνει πόσο ασύγκριτα μεγαλύτερη αξία έχουν η ωραιότητα και τα χαρίσματα της ψυχής από την ομορφιά του σώματος που εκείνες διέθεταν. Αυτά όμως, όπως τις νουθετούσε, «είναι πρόσκαιρα, δεν κρατούν ούτε καν σε ολόκληρη αυτή τη γήινη ζωή, αλλά πολύ γρήγορα μαραίνονται και χάνονται· ενώ τα άλλα μας προετοιμάζουν για να αντέξουμε μια ζωή αιώνια και να χαιρόμαστε για πάντα κοντά στον Θεό, στη Βασιλεία των Ουρανών».
Όταν τις πήρε σε ένα ταξίδι για να έρθει στη Ρώμη άλλοι χάρηκαν, πολλοί ζήλεψαν και κάποιοι έσπευσαν στον αυτοκράτορα Αδριανό να φανερώσουν ότι μητέρα και κόρες δεν σέβονταν τους θεούς του ούτε λάτρευαν τα είδωλα της θρησκείας του. Εκείνος διέταξε αμέσως να τις φέρουν μπροστά του. Φυσικά δεν μπόρεσε να κρύψει το θαυμασμό του για την ομορφιά που αντίκρισε. Πήρε ιδιαιτέρως τη μητέρα και της μίλησε για την Πίστη. Κατάλαβε όμως ότι ήταν πολύ γενναία και δεν φοβόταν τίποτα.
Έπειτα ζήτησε να παρουσιαστούν οι κόρες όλες μαζί. Άρχισε να τις κολακεύει και να τις καλοπιάνει με διάφορους τρόπους. Επειδή όμως αντιλήφθηκε ότι δεν κολακεύονταν, γιατί ο νους τους δεν ήταν σε υλικά και κοσμικά πράγματα, όπως ωραία φορέματα, ακριβά κοσμήματα, διασκεδάσεις, πλούτη, δόξες, τιμές και παρόμοια γήινα αγαθά, τις πήρε μία - μια χωριστά.
Πρώτη παρουσιάστηκε στον αυτοκράτορα η δωδεκάχρονη Πίστη. Με δελεαστικούς λόγους ο Ανδριανός προσπάθησε να πείσει την Πίστη να αρνηθεί το Χριστό και θα της χορηγούσε τα πάντα, για να ζήσει ευτυχισμένη ζωή, αλλά αντιμετώπισε το άκαμπτο φρόνημα της νεαρής κοπέλας. Τα λόγια της Αγίας Γραφής αποτέλεσαν δυναμική απάντηση της Πίστης: «ἐν πίστει ζῶ τῇ τοῦ υἱοῦ τοῦ Θεοῦ τοῦ ἀγαπήσαντός με καὶ παραδόντος ἑαυτὸν ὑπὲρ ἐμοῦ» (Γαλ. 2: 20) δηλαδή «ζω εμπνεόμενη από την πίστη μου στον Χριστό, που με αγάπησε και έδωσε τον εαυτό Του για τη σωτηρία μου». Τότε, μετά από βασανιστήρια, την αποκεφάλισαν.
Επίσης με τα λόγια της Αγίας Γραφής απάντησε και η κατά δύο χρόνια μικρότερη αδελφή της, 10χρονη Ελπίδα, όταν τη ρώτησαν αν αξίζει να υποβληθεί σε τέτοια βασανιστήρια: «ἠλπίκαμεν ἐπὶ Θεῷ ζῶντι, ὅς ἐστι σωτὴρ πάντων ἀνθρώπων, μάλιστα πιστῶν» (Α΄ Τιμοθ. 4:10). Δηλαδή, «ναι, διότι έχουμε στηρίξει τις ελπίδες μας στον ζωντανό Θεό, που είναι σωτήρας όλων των ανθρώπων και ιδιαίτερα των πιστών». Αμέσως τότε και αυτή αποκεφαλίστηκε από τους ανθρώπους του Αδριανού.
Αλλά δεν υστέρησε σε απάντηση και η εννιάχρονη Αγάπη. Είπε ότι η ύπαρξή της είναι στραμμένη «εἰς τὴν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ καὶ εἰς τὴν ὑπομονὴν τοῦ Χριστοῦ» (Β’ Θεσσαλ. 3: 5). Όπως είναι φυσικό, οι στρατιώτες του αυτοκράτορα δεν άργησαν να αποκεφαλίσουν και αυτή.
Περήφανη για τα παιδιά της η Σοφία, τις ενταφίασε με τιμές τις και παρέμεινε για τρεις μέρες στους τάφους τους, παρακαλώντας το Θεό να την πάρει κοντά Του. Ο Θεός άκουσε την προσευχή της και η Σοφία παρέδωσε το πνεύμα της δίπλα στους τάφους των παιδιών της.
Eις την Σοφίαν.
Eυφραίνεται νυν ως Δαβίδ ψάλλων λέγει,
Mήτηρ κατ’ ευχάς η Σοφία εν τέκνοις.
Eις την Πίστιν, Eλπίδα και Aγάπην.
Τῇ πρὸς σὲ πίστει Πίστις, Ἐλπίς, Ἀγάπη,
Αἱ τρεῖς, Τριάς, κλίνουσιν αὐχένας ξίφει.
Ἑβδομάτῃ δεκάτῃ Ἀγάπην τάμον, Ἐλπίδα, Πίστιν.
Απολυτίκια
Ως ελαία κατάκαρπος ανεβλάστησας εν ταις αυλαίς του Κυρίου, Σοφία μάρτυς σεμνή και προσήγαγες Χριστώ καρπόν ηδύτατον τους της νηδύος σου βλαστούς, δι’ αγώνων ευαγών, Αγάπην τε και Ελπίδα συν τη θεόφρονι Πίστει· μεθ’ ων δυσώπει υπέρ πάντων ημών.
Εν ταις μάρτυσι λάμπεις Σοφία ένδοξε, και στεφάνοις της νίκης περικοσμείσαι λαμπροίς· δι᾿ ο εν ύμνοις και ωδαίς ευφημούμεν σε, ότι θυγάτρια σεμνά τω μαρτυρίω οδηγείς, Αγάπην, Πίστιν, Ελπίδα· μεθ᾿ ω μη παύση πρεσβεύειν, ελεηθήναι τας ψυχάς ημών.
